TOKSOPLAZMOZİS
Kedi sahiplerinin ve özellikle hamile kadınların merak ettiği zoonoz hastalıklardan olan Toksoplazmozis hakkında bilinçli olmak , hastalığı tanımak ve bulaşma yollarını bilmek korunma açısından önemlidir.
Kedilerde hücre içi paraziti olan Toksoplasma gondii aracılığıyla gerçekleşen bir enfeksiyondur. Kediler bu hastalıkta son konaktır. Enfeksiyonun geliştiği bağırsak hücrelerinde dışkı kaynaklı ookistlerle gerçekleşen döngüye maruz kalan tek türdür. Kedilerin enfektif ookistleri sindirim yoluyla alması, hamile anneden yavrularına geçiş (transplasental yol ) ve yeni doğanlarda emzirmeyle ( galaktojen yol) geçiş olur. Transplasental yolla enfekte olan kedi yavrularında ölü doğum yada doğum sonrası kısa sürede ölüm gerçekleşir. Yaşayan yavrularda ise anoreksi, düşkünlük , yüksek ateş görülür. Kedi dışkısında sporlanan ookistlerin sindirim yoluyla alınması ayrıca serbest dolaşan kedilerin ara konak veya mekanik vektör olan kemiricileri avlayarak beslenme sırasında bunların dokularında bulunan T. gondii kistlerinin alınması yoluyla enfekte olurlar. Bununla birlikte hayvanların çiğ et tüketmesi enfeksiyonla ilişkilidir. İlk defa enfekte olan kedilerin dışkısıyla sporlanmamış ookistler atılır. Genellikle 3 hafta kadar ookist çıkarırlar. Ookistler dış ortamda 1-5 gün içinde , dış ortamın sıcaklığı yüksekse ortalama 2 gün içinde sporlanarak enfektif hale gelirler. Kedi ve diğer tüm memelilerekstraintestinal enfeksiyon meydana gelir.
Kedilerdeki klinik görünüm enfeksiyonun anatomik yerleşimine bağlı olarak antibiyotiklere yanıt vermeyen yüksek ateş, gastrointestinal problemler, oküler yangı, nöbetler, ensefalitis, inkoordinasyon , hepatitis, pankreatitis, nefes darlığı şeklinde görülebilir. İmmunsüpresyon oluşturabilecek medikal tedaviler ve altta yatan viral hastalıklar tabloyu ağırlaştırabilir. Genç köpeklerde de toksoplazmozis generalize hastalık tablosuyla seyreder. Yüksek ateş, anoreksi, kusma, ishal , daha ileri yaş köpeklerde nöral , okuler ve muskular sisteme ait bulgular gözlenir. Bazı kedilerde klinik tablo gelişmesine rağmen bazılarında görülmemesi konağın bağışıklık yanıtıyla ilişkilidir. Şüphelenilen durumda hemen veteriner hekime başvurup tedaviye başlanmalıdır. Doku kistleri enfekte kediler ve köpeklerde ömür boyu kaldığından serumda IgM ve IgG sınıfı antikorları tespit etmek mümkündür. Dostunuza kan testi yaptırabilir ve enfeksiyon varlığını ve geçirip geçirmediğini öğrenebilirsiniz.
Toksaplazmosize karşı önleyecek bir aşı bulunmamaktadır. Kedi köpeğinizin kuş, fare , hamamböceği avlanmasını önlemek yanında, pastörize edilmemiş süt çiğ et ve diğer hayvan ürünleri beslemesi olmaksızın uygun formülize edilmiş mamasıyla beslemek korumada etkili bir yöntemdir.
Özellikle hamileler ve risk altındaki bireyler dışkı ve kum kaplarına dokunmamalı veya 24 saati geçirmeden temizliği eldivenle yapılmalıdır. Dezenfektanlara karşı dirençli olabilen ookistler en etkili yol olarak sıcak suyla yıkama ile dezenfeksiyon yapılmalıdır. Hamilelikte yakalanılan enfeksiyon fetusta merkezi sinir sistemi ve oküler hastalık tablosu veya ölü doğumlara sebep olabilir. Yapılan kan testleriyle enfeksiyonu saptamak mümkündür.
Kediler nadiren insanlarda görülen enfeksiyonun doğrudan kaynağıdır. Çünkü kediler sadece birincil enfeksiyon sırasında saçıcıdır. Ayrıca kakalarını gömme alışkanlıklarından dolayı temas ihtimali azalır. Çoğunlukla insanlar enfeksiyona az pişmiş veya çiğ et tüketerek yakalanırlar. Bu açıdan bakıldığında kişisel hijyen ve beslenme konusunda dikkat enfeksiyona maruziyet açısından önemlidir.
